Centralne Laboratorium - informacje ogólne
Podstawa prawna
Podstawą prawną działalności Centralnego Laboratorium stanowi ustawa o ochronie roślin (treść ustawy znajdą Państwo w dziale Prawo).
Zadania Centralnego Laboratorium
Centralne Laboratorium pełni funkcję krajowego laboratorium referencyjnego w zakresie diagnostyki fitosanitarnej.
Do głównych zadań Centralnego Laboratorium należy:
- wykonywanie:
- analiz fitosanitarnych
- analiz materiału roślinnego w kierunku wykrywania, identyfikacji oraz ilościowego oznaczania modyfikacji genetycznych
- badań pozostałości środków ochrony roślin w materiale roślinnym
- opracowywanie danych niezbędnych do oceny stanu zagrożenia roślin przez organizmy szkodliwe
- koordynacja i nadzór merytoryczny nad działalnością laboratoriów wojewódzkich Inspekcji
- weryfikacja wyników w przypadku odwołań i zwrotów eksportowanego materiału roślinnego
- opracowywanie i wdrażanie procedur diagnostycznych oraz jednolitych metodyk badawczych
- udział w nadzorowaniu prac badawczych podmiotów, które uzyskały pozwolenie Głównego Inspektora na wykorzystanie
- w tych pracach organizmów kwarantannowych
- prowadzenie badań biegłości w ramach sieci laboratoriów Inspekcji
- nadzór nad zapewnieniem warunków bezpieczeństwa fitosanitarnego w laboratoriach Inspekcji
- opracowywanie materiałów instruktażowych dla potrzeb Inspekcji
- programowanie rozwoju bazy laboratoryjnej Inspekcji
- współpraca z laboratoriami służb ochrony roślin innych państw
Pracownia Diagnostyki Fitosanitarnej
Do zakresu działania Pracowni Diagnostyki Fitosanitarnej należy w szczególności:
- wykonywanie analiz roślin, produktów roślinnych i przedmiotów w kierunku obecności organizmów szkodliwych dla roślin
- gromadzenie i opracowywanie danych niezbędnych do oceny stanu zagrożenia roślin przez organizmy szkodliwe
- uczestnictwo w pracach komitetów i grup roboczych w ramach UE oraz organizacji międzynarodowych w zakresie spraw fitosanitarnych
- współpraca z laboratoriami służb ochrony roślin innych państw
- wykonywanie innych prac z zakresu fitosanitarnej diagnostyki laboratoryjnej zleconych przez Głównego Inspektora
Ponadto, PDF jako krajowe laboratorium referencyjne wykonuje zadania, takie jak:
- weryfikacja wyników uzyskiwanych przez inne laboratoria Inspekcji
- weryfikacja wyników w przypadku odwołań i zwrotów eksportowanego materiału roślinnego
- opracowywanie i wdrażanie procedur diagnostycznych oraz jednolitych metodyk badawczych na potrzeby laboratoriów fitosanitarnych Inspekcji oraz nadzór nad ich stosowaniem
- organizacja porównań międzylaboratoryjnych w ramach sieci laboratoriów fitosanitarnych Inspekcji, w tym badań biegłości
- uczestnictwo w porównaniach międzylaboratoryjnych, w tym w badaniach biegłości
- organizowanie i prowadzenie szkoleń dla pracowników Inspekcji
- opracowywanie materiałów instruktażowych na potrzeby Inspekcji
- programowanie rozwoju bazy laboratoryjnej Inspekcji
- sporządzanie informacji, analiz i sprawozdań z zakresu działalności diagnostycznej
Diagnostyka fitosanitarna prowadzona jest w oparciu o międzynarodowo uznane procedury, zgodne z dyrektywami Unii Europejskiej, zalecane przez Europejsko-Śródziemnomorską Organizację Ochrony Roślin (EPPO) i Międzynarodowy Związek Oceny Nasion (ISTA).
Wśród stosowanych technik badawczych jako najważniejsze należy wymienić:
- techniki bezpośredniej izolacji i identyfikacji
- technikę izolacji i hodowli mikroorganizmów na sztucznych podłożach
- techniki serologiczne (ELISA, immunofluorescencja)
- techniki elektroforetyczne (w tym Phast-System)
- chromatografię cienkowarstwową
- chromatografię gazową
- techniki molekularne (PCR, real-time PCR, FISH)
- testy biologiczne
Stosowane w Pracowni Diagnostyki Fitosanitarnej rozwiązania techniczne i organizacyjne zapewniają bezpieczeństwo fitosanitarne.
Zakres analiz wykonywanych w Pracowni Diagnostyki Fitosanitarnej dostępny jest tutaj.
Pracownia Badania GMO
Do zakresu działania Pracowni Badania GMO należy w szczególności:
- wykonywanie analiz materiału roślinnego w zakresie wykrywania, identyfikacji organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO) oraz oznaczania procentowej zawartości zdarzenia transformacyjnego w próbce
- opracowywanie sprawozdań z prowadzonych kontroli monitoringowych
- wdrażanie nowych metod badawczych
- gromadzenie informacji odnośnie nowych modyfikacji genetycznych oraz metod ich detekcji
- uczestnictwo w porównaniach międzylaboratoryjnych, w tym w badaniach biegłości
- opracowywanie instrukcji, materiałów poglądowych, materiałów informacyjnych itp. z zakresu badań w kierunku wykrywania GMO
- prowadzenie szkoleń, instruktażu i bieżącego poradnictwa w sprawach związanych z badaniami na obecność GMO
- wykonywanie innych prac z zakresu oceny i kontroli materiału siewnego zleconych przez Głównego Inspektora
Analizy prowadzone są w oparciu o metody znormalizowane bądź rekomendowane przez takie organizacje jak Unijne Laboratorium Referencyjne ds. genetycznie zmodyfikowanej żywności i pasz (Joint Research Centre, Ispra, Włochy) i ISTA. W zakresie jakościowego oraz ilościowego oznaczania modyfikacji genetycznych zastosowanie mają techniki molekularne - PCR oraz Real-Time PCR.
Pracownia posiada zgodę Ministra Środowiska na zamknięte użycie GMO i wykonywanie tego typu analiz.
Zakres analiz wykonywanych w Pracowni Badań GMO dostępny jest tutaj.
Pracownia Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin
Do zakresu działania Pracowni Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin należy w szczególności:
- badanie pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych prowadzone w ramach urzędowej kontroli prawidłowości stosowania środków ochrony roślin
- badanie pozostałości środków ochrony roślin w owocach i warzywach w ramach badań usługowych na zlecenie indywidualne
- wprowadzanie do oznaczeń nowych substancji aktywnych środków ochrony roślin
- potwierdzanie kompetencji analitycznych poprzez udział w badaniach biegłości
- przygotowywanie powiadomień zgodnie z systemem wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach – RASFF
- opracowywanie instrukcji, materiałów poglądowych, materiałów informacyjnych itp. z zakresu badań pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych
- prowadzenie szkoleń, instruktażu i bieżącego poradnictwa w sprawach związanych z badaniami pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych
- wykonywanie innych prac z zakresu badania pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych, zleconych przez Głównego Inspektora
Stosowane metody badawcze to:
- chromatografia gazowa (GC-ECD/NPD/MS)
- chromatografia cieczowa (HPLC-DAD)
- spektrofotometria (UV-VIS)
W badaniach stosowane są wielopozostałościowe metody oparte na własnych procedurach badawczych i normach.
Zakres analiz wykonywanych w Pracowni Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin dostępny jest tutaj.
System Zarządzania Laboratorium
Centralne Laboratorium wdrożyło system zarządzania zgodny z normą międzynarodową PN-EN ISO/IEC 17025:2005 "Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących". Dowodem spełnienia wymagań określonych ww. normie jest certyfikat akredytacji przyznany w 2010 roku przez Polskie Centrum Akredytacji. Certyfikat stanowi formalne potwierdzenie kompetencji w zakresie wykonywanych badań, a tym samym gwarancję uzyskiwania wiarygodnych i obiektywnych wyników zaspokajających oczekiwania klienta. Akredytowana działalność jest określona w zakresie akredytacji. Zgodnie z Polityką Jakości, działalność Laboratorium jest ukierunkowana na zagwarantowanie uzyskiwania miarodajnych wyników badań oraz osiągnięcie i utrzymanie wysokiego poziomu świadczonych usług w celu zapewnienia realizacji wymagań Klientów i spełnienia przepisów prawa. Poziom usług jest nieustannie monitorowany m.in. drogą analizy ankiet oceny zadowolenia Klienta Laboratorium. Opinie i uwagi Klientów są wykorzystywane do doskonalenia systemu zarządzania laboratorium.
Centralne Laboratorium jest członkiem rzeczywistym Klubu Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB oraz Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (PKN).