Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa

Informacje ogólne

Świadectwo fitosanitarne jest dokumentem określającym stan zdrowotności roślin lub produktów roślinnych. Zasady wystawiania świadectw zostały określone w prawie międzynarodowym przez Międzynarodową Konwencję Ochrony Roślin IPPC FAO (treść konwencji) oraz Międzynarodowe Standardy dla Środków Fitosanitarnych (www.ippc.int). Świadectwo wystawiane jest przez służbę ochrony roślin państwa eksportującego lub re-eksportującego, w przypadku, gdy importowe przepisy fitosanitarne państwa, do którego przesyłka roślin lub produktów jest kierowana lub przemieszczana stawiają wymaganie, ażeby przesyłce towarzyszyło świadectwo. Dodatkowo przepisy fitosanitarne państwa importu lub wystawiane przez odpowiednie władze danego kraju zezwolenia importowe określają, jakie wymagania powinny zostać spełnione przed eksportem, co ma potwierdzić świadectwo.

Przepisy fitosanitarne państw trzecich dostępne są tutaj lub na stronie www.ippc.int. W przemieszczaniu przesyłek pomiędzy państwami Unii Europejskiej świadectwa nie obowiązują.

W Polsce świadectwa fitosanitarne wystawiają inspektorzy Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Zasady przeprowadzania kontroli fitosanitarnej eksportu i wydawania świadectw fitosanitarnych zostały określone w prawie krajowym w ustawie o ochronie roślin. Kontrola fitosanitarna eksportu prowadzona jest w stosunku do tych towarów, dla których obowiązek taki został określony w przepisach kraju przeznaczenia. Eksporter planując wysyłkę roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów za granicę powinien upewnić się, czy wymaganie takie zostało ustanowione.

Wniosek o wydane świadectwa fitosanitarnego

Jeżeli kraj wymaga, aby importowanym roślinom, produktom roślinnym lub przedmiotom towarzyszyło świadectwo fitosanitarne, w celu dopełniania tego warunku eksporter składa wniosek o wydanie tego dokumentu do wojewódzkiego inspektora właściwego ze względu na miejsce prowadzenia uprawy, wytwarzania lub miejsce składowania, lub miejsce łączenia roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów. Wniosek, o wydanie świadectwa, składa się w terminie umożliwiającym stwierdzenie, że rośliny, produkty roślinne lub przedmioty spełniają wymagania państwa trzeciego, do którego są przeznaczone lub, przez które są przemieszczane.

We wniosku należy podać następujące informacje, konieczne dla wystawienia dokumentu:

• imię, nazwisko, miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres nadawcy;
• imię, nazwisko, miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres odbiorcy;
• imię, nazwisko, miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy, jeżeli nie jest on nadawcą;
• nazwę państwa przeznaczenia;
• miejsce pochodzenia roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów;
• oznaczenie nazwy i ilości roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów;
• ilość i rodzaj opakowań;
• deklarowany środek transportu;
• deklarowane miejsce wwozu do państwa przeznaczenia;
• nazwy państw, przez które będą przemieszczane rośliny, produkty roślinne lub przedmioty;
• informacje o zastosowanych zabiegach odkażających;
• numer identyfikacji podatkowej (NIP);
• informacje o znakach rozpoznawczych opakowań.

Formularze wniosków dostępne są w jednostkach PIORiN lub na stronach internetowych wojewódzkich inspektoratów.

Poza tym, do wniosku dołącza się:

• dokumenty potwierdzające przeprowadzenie zabiegów odkażających, jeżeli zabiegi takie są wymagane przez państwo trzecie, do którego rośliny, produkty roślinne lub przedmioty są przeznaczone, lub państwa, przez które są one przemieszczane;
• pozwolenie importowe lub jego kopię, jeżeli pozwolenie takie jest wymagane przez państwo trzecie, do którego rośliny, produkty roślinne lub przedmioty są przeznaczone, lub państwa, przez które są one przemieszczane;
• zaświadczenie wydane przez wojewódzkiego inspektora właściwego ze względu na miejsce prowadzenia uprawy lub wytwarzania roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów, potwierdzające spełnienie wymagań specjalnych dotyczących miejsca ich uprawy lub wytwarzania, jeżeli świadectwo fitosanitarne wydaje wojewódzki inspektor, który nie jest właściwy ze względu na miejsce prowadzenia uprawy lub wytwarzania roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów, a spełnienia tych wymagań wymaga państwo, do którego rośliny, produkty roślinne lub przedmioty są przeznaczone, lub państwa, przez które są one przemieszczane;
• świadectwo fitosanitarne państwa pochodzenia w przypadku reeksportu.

Kontrola fitosanitarna eksportu

Żeby możliwe było wystawienie świadectwa fitosanitarnego, inspektor PIORiN przeprowadza kontrolę roślin lub produktów przeznaczonych na eksport.

Celem kontroli fitosanitarnej eksportu jest:

• sprawdzenie czy określone rośliny, produkty roślinne i przedmioty wywożone do państw trzecich, tj. państw innych niż państwa członkowskie Unii Europejskiej są właściwie przygotowane do wywozu za granicę oraz
• wydanie dokumentu określającego ich stan zdrowotny - świadectwa fitosanitarnego.

Kontrolę fitosanitarną eksportowanych towarów wykonują w imieniu wojewódzkiego inspektora ochrony roślin i nasiennictwa upoważnieni przez niego pracownicy. W trakcie kontroli sprawdzana jest historia uprawy lub wytwarzania roślin, produktów roślinnych i przedmiotów oraz przeprowadzana jest ich oceny wizualna i laboratoryjna. W przypadku niektórych towarów, dla których nie określono wymogów odnośnie miejsca uprawy lub wytwarzania, a potwierdzenie, że są wolne od organizmów kwarantannowych nie wymaga przeprowadzenia badań laboratoryjnych, kontrola może zostać ograniczona jedynie do oceny wizualnej. Jednakże w stosunku do znacznej części materiału rozmnożeniowego (nasiona, sadzonki), ziemniaków oraz niektórych innych towarów koniecznym jest przed wystawieniem świadectwa fitosanitarnego, przeprowadzenie zarówno oceny wizualnej jak i badań laboratoryjnych. W niektórych przypadkach, tam gdzie w przepisach kraju przeznaczenia towaru określone zostały wymagania specjalne odnoszące się od miejsca produkcji lub wytwarzania roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów, świadectwo fitosanitarne może zostać wystawione jedynie wtedy, gdy właściwe lustracje, badania lub inne czynności były podejmowane w odniesieniu do tych miejsc w trakcie sezonu wegetacyjnego. Zdarza się, że wymagania takie dotyczą działań podejmowanych w trakcie ostatniego sezonu wegetacyjnego i kilku lat go poprzedzających. Brak potwierdzenia dopełnienia wymagań specjalnych lub stwierdzenie podczas kontroli obecności organizmów szkodliwych w towarze stanowi podstawę dla odmowy wydania świadectwa fitosanitarnego. Termin, w jakim świadectwo zostanie wystawione zależy od tego, co powinno zostać sprawdzone podczas kontroli i jakie badania powinny zostać przeprowadzone, aby kontrolujący inspektor mógł zaświadczyć o właściwym stanie fitosanitarnym przesyłki. Właściwa zdrowotność roślin i produktów roślinnych jest podstawowym warunkiem uniknięcia trudności przy ich wwozie do kraju przeznaczenia.

Jeżeli nie można uzyskać przepisów fitosanitarnych państwa trzeciego, do którego rośliny, produkty roślinne lub przedmioty wyprowadzane z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są przeznaczone, lub państw przez które są one przemieszczane, wojewódzki inspektor może wydać świadectwo fitosanitarne lub świadectwo fitosanitarne dla reeksportu, po stwierdzeniu, w wyniku zastosowanej oceny organoleptycznej, badań makroskopowych, badań laboratoryjnych lub kontroli dokumentów, że te rośliny, produkty roślinne lub przedmioty są wolne od organizmów kwarantannowych i praktycznie wolne od innych organizmów szkodliwych.

Na środki transportu lub opakowania, w których są przewożone rośliny, produkty roślinne lub przedmioty wyprowadzane z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do państw trzecich, wojewódzki inspektor, który wystawia świadectwo fitosanitarne lub świadectwo fitosanitarne dla reeksportu, może, ze względu na możliwość rozprzestrzeniania się organizmów szkodliwych, nałożyć plomby ze znakiem Inspekcji i numerem wydanego świadectwa fitosanitarnego. Plomby udostępnia Główny Inspektor.